Op het eerste gezicht lijkt het bijna onmogelijk dat het hier afgebeelde handschrift überhaupt een verband heeft met de Lage Landen. Toch is dit het geval. Want hoewel de twee schriften best vreemd lijken (Bohairitisch Coptisch met Arabisch ertussen) zijn de woorden die ze representeren vrij inheems. Dit is een zestiende-eeuws handschrift met een taalgids…

Veel laat me koud, Utrechts penwerk, robijnrode rubriceringen, geïllumineerde kapitalen, meesterlijke miniaturen, daar kijk ik langsheen. Maar pure tekst, met de hand geschreven, alsof het gedrukt staat, op perkament, smetteloos haast, of juist met vlekjes, haartjes, gaatjes en hulplijnen, nee. De verrassend kleine afstand tussen de esthetiek van Middeleeuwse handschriften en drukwerk uit de Moderne…

Anderhalf jaar na de dood van de Utrechtse kluizenares Suster Bertken in juni 1514 rolde een deel van haar literaire oeuvre van de pers bij de Utrechtse drukker Jan Berntsz in zijn drukkerij aan de Ganzenmarkt, bij wijze van spreken om de hoek van de plaats waar Bertkens kluis had gestaan. Deze druk van 1516,…

Deze digitale tentoonstelling bevat veel middeleeuwse miniaturen. Prachtig vakwerk van de boekschilders! Maar gewoonlijk maken teksten een groter deel uit van handgeschreven boeken. Daarom schrijf ik over de kopiisten. Zij prepareerden het perkament of papier voor de dubbelbladen waarmee de katernen werden samengesteld, zij ontwierpen de gewenste mise-en-page, brouwden hun inkt en sneden hun pennen….

Verhalen over beroemde mannen zijn al sinds de oudheid een geliefd thema. Auteurs als Nepos, Suetonius en Hieronymus beschreven de levens van ‘illustere’, vaak machtige, mannen als voorbeelden van voortreffelijk of juist schandalig gedrag. Zo’n traditie bestond er niet voor beroemde vrouwen. Het zou verrassend genoeg tot het midden van de veertiende eeuw duren voordat…

Dankzij de voortschrijdende digitalisering van Middelnederlandse handschriften en drukken is het nu mogelijk om teksten in de bron te lezen. Tot voor kort was dat praktisch onmogelijk. Men ziet je aankomen in de handschriftenkamer van de KB Den Haag als je je daar meldt met: Ik wil de Lancelotcompilatie lezen. Ze verwijzen je linea recta…

In de vroegste periode van de boekdrukkunst (ca. 1450-1550) werden boeken soms geïllustreerd met houtsneden. Deze techniek bood allerlei mogelijkheden om beeldmateriaal te recyclen en te kopiëren. Je kon de gesneden blokken bijvoorbeeld eindeloos opnieuw drukken en desgewenst verzagen, of een afdruk eenvoudig overtrekken om er een nieuw blok van te snijden. Voor ons als…

De moderne mens maakt YouTube-filmpjes van de meest banale dingen, maar staat er niet bij stil wat voor schat aan informatie ze voor het nageslacht bevatten. Of het nu gaat om het uitpakken van dozen, of het ongelukkig neerkomen in een zwembad zonder water, alles wordt vastgelegd. Middeleeuwers hadden geen camera tot hun beschikking, maar…

… niet om te zien wie er dansen mogen! De dames in het toenmalige klooster voor vrouwelijke cisterciënzers in Wienhausen (Noord-Duitsland) hadden wel iets beters te doen dan dansen. Dit klooster kwam in het wereldnieuws toen tijdens een restauratie van de kapel in 1953 een grote schat aan eeuwenoude rariteiten en alledaagse voorwerpen tevoorschijn kwam….