Niets is (slechts) wat het lijkt op deze twee pagina’s grote afbeelding uit de dertiende eeuw. Monsters zijn zonden; duiven zijn deugden; het paard van de goede wil is opgetuigd met het zadelkleed van de deemoed en de teugels van bedachtzaamheid; een ridder trekt ten strijde  met de maliënkolder van de naastenliefde, het schild van…

Any fan of English church iconography knows that a horse’s haunches protruding from a portcullis on a misericord (a hinged seat in a choir stall) must represent a scene from Chrétien de Troyes’s Yvain. This 12th-century French romance was translated into several European languages: German, English, Norse, Welsh, and was depicted in European wall paintings,…

Ridder zijn, wie wil dat nou niet? Menig kind is in de huid van een middeleeuwse ridder gekropen. Zo ook de kinderen op deze afbeeldingen. De kinderen op het linker plaatje spelen een steekspel na, het kind op het rechterplaatje waant zich een ridder te (stok)paard. Het enige wat ze nodig hebben zijn wat attributen….

Rond 1170 vertelt Chrétien de Troyes in Yvain le chevalier au lion hoe Koning Arthurs ridder Yvain een leeuw redt uit de klauwen van een draak. De dankbare leeuw blijft voortaan aan Yvains zijde en weet telkens weer Yvain het leven te redden. Hoewel Chrétien zijn feel good story eindigt met de waarschuwing dat andere…

Het Roelantslied is alleen fragmentarisch overgeleverd. Dat is eenvoudig vast te stellen door de Middelnederlandse tekst te vergelijken met zijn Franse voorbeeld, het Chanson de Roland. Dan blijkt meteen dat het begin ontbreekt.  Deze eerste episode vertelt dat Karel de Grote na een jarenlange oorlog bijna heel Spanje op de Saracenen heeft veroverd. Alleen de…

Wie of wat is de grootste vijand waartegen een middeleeuwse ridder het kan opnemen? Een formidabele ridder, of een vuurspuwende draak, of wellicht de Duivel zelf? Allemaal zeer respectabele suggesties, maar wellicht zien wij een andere (nog gevaarlijkere?) vijand van ridders over het hoofd. Opvallend genoeg is er namelijk een veelvoud aan handschriften overgeleverd waarin…

In de Middeleeuwen uit onze kindertijd loert achter elke hoek een geweldige draak, dienen torens vooral om prinsessen in op te sluiten en zijn ridders allerwege bezig die bevallige jonkvrouwen te bevrijden. Bekeken door een sprookjesbril spreekt deze illustratie uit de Brabantsche yeesten dan ook erg tot de verbeelding. Een ridder te paard richt het…

Marvels or events that defeat the most elementary laws of nature form a common ingredient of Arthurian romance. So much so that on great occasions King Arthur adopted the custom of demanding either the occurrence or the narration of such an event, as in Sir Gawain and the Green Knight. In this late-14th century Middle…

De nummers een en twee van koning Arturs Tafelronde, Lancelot en Gauvain, zijn beste vrienden, en toch staan ze in de Oudfranse roman La Mort le Roi Artu (ca. 1230) tegenover elkaar in een tweegevecht op leven en dood. Hoe kon het zover komen? Lancelot heeft per ongeluk Gariët gedood, Gauvains favoriete broer. Dit leidt…

Het mooiste Nederlandse middeleeuwse huis staat in Gravendam, aan de Heerestraat, tegenover het marktplein. Het vrijstaande koopmanshuis uit het midden van de veertiende eeuw mag dan zijn opgetrokken uit baksteen, de aanblik ervan wordt bepaald door de houten kap en voorgevel. Wie het pand betreedt, duizelt het: alle wanden zijn bedekt met grote, kleurrijke schilderingen,…

De moord op Floris V (1296) De verzamelde edelen die in Utrecht bijeenkomen om vrede te stichten onder leiding van de Hollandse graaf Floris V, de jachtpartij en onverwachte gevangenname van de graaf, de kerker in het Muiderslot, de vlucht, Gerard van Velzen die wraak neemt. Het verhaal over de moord op Floris V duikt…

De miniatuur die in het Große Heidelberger Liederhandschrift (ook bekend als de Codex Manesse) voorafgaat aan de negen minneliedjes van hertog Jan I van Brabant (1252/54-1294), doet ons de hertog niet als een smachtende minnaar of een zoetgevooisde zanger kennen. Samen met zijn banierdrager en twee andere ridders stormt hij in volle galop op twee…

In La Chastelaine de Vergi (ca. 1240), een kort verhaal van 948 verzen, gaat de burggravin een relatie aan met een ridder onder voorwaarde van strikte geheimhouding. Voor de ridder beginnen de problemen wanneer hij aan het hertogelijk hof de liefde van de hertogin afwijst. Zij reageert bij haar echtgenoot met een valse beschuldiging aan…

In quite a few Arthurian stories, characters are misled in bed scenes. Merlin’s mother finds a potent devil in hers, even though her door was locked; Arthur is conceived by Uther disguised as Ygerna’s husband Gorlois, and Arthur himself lustfully climbs into the bed of Morgause, who mistakes him for her husband. Lancelot is the…