Verrassingen
Met een boekje in een hoekje
Een jonge vrouw leest een boek. Ze zit alleen voor een raam en ziet er wat bleekjes uit. Heeft ze zorgen? We kijken overduidelijk naar een vrouw met een zekere status en rijkdom: prachtig uitgedost in een gouden en rijkelijk geborduurde jurk met glimmende juwelen rond haar hals. Ook de vensterbank is bezaaid met haar uitgebreide collectie sieraden. Op haar hoofd heeft ze een bijzonder puntig hoofddeksel, een henin, waarover een luxueuze sluier rust die haar blote voorhoofd gedeeltelijk bedekt. Op haar schoot zit haar trouwe viervoeter die ons ietwat wantrouwig aankijkt. Ze houdt een boek vast en wijst voorzichtig naar een bladzijde. Het boekje dat ze als een van haar meest kostbare bezittingen ondersteunt, is een getijdenboek, net zoals ‘dit’ boek, het boekje waarin we deze miniatuur kunnen vinden. Getijdenboekjes werden in de middeleeuwen door niet-religieuze lezers gebruikt voor hun dagelijkse gebeden. Vrouwen in het bijzonder hadden dit genre kostbare en prachtig geïllumineerde handschriften vaak in hun boekenkast staan. Wat een mooi en tegelijk verwarrend plaatje. We kijken naar drie Maria’s. De jonge vrouw op de voorgrond – bijna bij ons in de kamer – heet Maria, maar gek genoeg zien we haar ook op de achtergrond door het raam. In een kerkinterieur knielt ze voor een andere Maria, haar naamgenoot, de Heilige Maagd Maria. In 1477, op negentienjarige leeftijd, werd Maria hertogin van Bourgondië na het onverwacht overlijden van haar vader Karel de Stoute. Samen met haar stiefmoeder, de Engelse prinses Margareta van York, neemt ze het bestuur in de Lage Landen in handen. Is het Margareta in de groene jurk die haar stiefdochter bijstaat op de prent? En wie zijn die twee kleine mannetjes op de achtergrond? Op de vensterbank zien we naast de prachtige ruiker lelies ook twee rode anjers liggen, symbool van verlangen en het huwelijk. Zou het haar toekomstige echtgenoot Maximiliaan van Oostenrijk kunnen zijn?
Lisa Demets
Voor wie meer wil lezen
Inglis, Eric. The hours of Mary of Burgundy: Codex Vindobonensis 1857, Vienna, Österreichische Nationalbibliothek. London: Harvey Miller Publishers, 1995.
Afbeelding
Het Getijdenboek van Maria van Bourgondië. Wenen, Österreichische Nationalbibliothek, Codex Vindobonensis 1857, fol. 14v.
