Verrassingen
Een verknipte initiaal
Op de website van het Londense Victoria and Albert Museum, ‘the world’s leading museum of art and design’, is onder veel meer een grote verzameling afbeeldingen uit middeleeuwse handschriften te vinden. Dit is er één van.
We zien een waarschijnlijk vijftiende-eeuwse initiaal, met daarin een streng kijkend wezen dat in de verte iets van een draak heeft, maar met een menselijk hoofd met daarop een hoofddeksel dat op een mijter lijkt. De hals van dit wezen is in een knoop geraakt. Misschien dat dat de reden is van de strenge gelaatsuitdrukking? Linksboven zien we het hoofd van een ander wezen, dat een grote hoeveelheid wind (?) uitblaast. En onder de poten van de ‘draak’ zien we een dier dat ook lijkt te blazen. Dat deze initiaal wel uit de vijftiende eeuw zal stammen, wordt gesuggereerd door het schrift, en door het notenschrift dat boven de vijf regels tekst staat. Het is waarschijnlijk dat deze afbeelding afkomstig is uit een groot formaat koorboek, waaruit de zangers samen konden zingen.
Er staan drie vraagtekens in de alinea hierboven, twee keer ‘waarschijnlijk’ en een keer ‘misschien’. Dat komt, omdat deze afbeelding alles is, wat van het oorspronkelijke handschrift over is, en omdat het museum eigenlijk alleen geïnteresseerd lijkt in de herkomst van de afbeelding. Vaak gaat het bij deze ‘manuscript cuttings’ om miniaturen; soms gaat het alleen om de omlijsting van de tekst, die werd uitgeknipt zonder dat er ook maar één letter van de tekst werd gespaard. Het ging immers om ‘design’. Deze initiaal werd in 1872 samen met 337 andere ‘manuscript cuttings’ voor een bedrag van ₤100 aangeschaft.
Het is erg dat zo’n handschrift werd verknipt. Maar deze overlevende initiaal is er niet minder intrigerend om. Ongeveer net zoals alle andere ‘virtueel verknipte’ afbeeldingen in deze tentoonstelling.
Marco Mostert
Afbeelding
‘Manuscript cutting’ uit de verzameling van het Victoria and Albert Museum, London. Bron: https://collections.vam.ac.uk/item/O507784/manuscript-cutting/ .
© Victoria and Albert Museum, London.