Verrassingen
Concentrische cirkels
Op een dag kwam ik een grijzig plaatje tegen van een berg. ‘Kaart van de hel’ stond erbij – wat moest ik hiermee? Een glasdia die vroeger in het Leuvense onderwijs voor kunsthistorici was gebruikt, zo bleek. Wat ik voor een berg in zwart-wit had aangezien, moest je eigenlijk in kleur visualiseren en ondersteboven. Het ging namelijk om een zeer beroerde reproductie van Sandro Botticelli’s wereldberoemde verbeelding van Dante’s hel – de laatste tien jaar via Dan Browns bestseller Inferno nóg bekender geworden. Is deze glasdia niet een prachtig symbool voor hoe educatie werkt? Goed onderwijs zet vertrouwde dingen op hun kop en bevraagt vanzelfsprekendheden. Zo werkte het ook toen ik in 2003-2004 als eerstejaarsstudent de inleidende UU-cursus Middelnederlandse letterkunde volgde. Ik werd van mijn sokken geblazen door de knotsgekke wereld die we in deze cursus leerden kennen: het verleden werd in deze cursus bijzonder gemaakt in plaats van herkenbaar. Een enkele keer voelde de ‘concentrische methode’ die de cursus volgde als Dantes cirkelende afdaling in de onderwereld: ik kon hels worden van mijn groepsgenoot met wie ik totaal geen klik had. Maar dan doken we tijdens de werkcolleges met Bart weer in die schitterende teksten – van Ferguut tot Karel ende Elegast en de Borchgravinne van Vergi – en voelde ik me weer gelouterd door dat schitterende verleden.
Op dat moment kon ik nog niet weten dat het nauwkeurige methodische werken in deze cursus zo’n stempel op mijn leven zou drukken. Pas toen ik later het pad van de wetenschap koos, begreep ik hoe waardevol het was geweest om met Barts adviezen systematisch in één tekst te duiken. Iets van die concentrische methode, het eindeloos één onderzoeksvraag omcirkelen, is in mijn lijf gaan zitten.
Laurens Ham
Afbeelding
Sandro Botticelli, Kaart van de hel. Glasdia’s Université de Louvain, tussen 1839 en 1939. Fotograaf onbekend. Online