Verrassingen
Wie doet er mee riddertje?
Ridder zijn, wie wil dat nou niet? Menig kind is in de huid van een middeleeuwse ridder gekropen. Zo ook de kinderen op deze afbeeldingen. De kinderen op het linker plaatje spelen een steekspel na, het kind op het rechterplaatje waant zich een ridder te (stok)paard. Het enige wat ze nodig hebben zijn wat attributen. De kinderlijke verbeelding doet de rest. Het is kinderspel!
Deze spelende kinderen zijn te vinden op het beroemde schilderij Kinderspelen (1560) van de Vlaamse schilder Pieter Bruegel de Oude (ca. 1525/1530 – 1569). Met zijn De boerendans, de Dulle Griet en Luilekkerland gaf deze oude meester een gezicht aan het dagelijks leven in onze late Middeleeuwen. En met zijn Kinderspelen liet hij ons een kijkje nemen in het leven van het spelende kind.
Het schilderij, dat zich bevindt in het Kunsthistorisches Museum in Wenen, geeft een rijk beeld van de spelletjes die door kinderen in de Lage Landen werden gespeeld. In totaal zijn er 91 spelletjes en andere activiteiten te ontwaren in het schilderij. Naast steekspel en stokpaardje rijden worden onder meer de volgende spelletjes afgebeeld: blindemannetje, nalopertje, zandhappertje, haartje-pluk, mesje-steek, muurtje-bots, priestertje spelen, kontje dossen, balletje steken en mannetje tillen.
Het achtervoegsel -je zal u niet ontgaan zijn in de benaming van al die spelletjes. We zouden hier weleens te maken kunnen hebben met het expressieve gebruik van -je. Normaal wordt -je gebruikt om een verkleinwoord te maken, zoals in paardje (met de betekenis ‘een klein paard’). Maar soms kan het achtervoegsel -je een appreciërende (of depriciërende) betekenis hebben. Denk aan een etentje, een praatje en een afzakkertje.
Hopelijk blijft het “Wie doet er mee riddertje?” nog lang op de speelpleinen klinken.
Norbert Corver
Afbeelding
Kinderspelen (1560) van de Vlaamse schilder Pieter Bruegel de Oude (ca. 1525/1530 – 1569), Kunsthistorisches Museum in Wenen.