Verrassingen
In de ban van de leeuw
Rond 1170 vertelt Chrétien de Troyes in Yvain le chevalier au lion hoe Koning Arthurs ridder Yvain een leeuw redt uit de klauwen van een draak. De dankbare leeuw blijft voortaan aan Yvains zijde en weet telkens weer Yvain het leven te redden. Hoewel Chrétien zijn feel good story eindigt met de waarschuwing dat andere versies van zijn verhaal leugens zijn, bleef de ridder met de leeuw de hele dertiende eeuw tot de verbeelding spreken.
Zo speelt Yvains leeuw een cruciale rol in de roman over de Ridder metter mouwen, waarin Arthurs ridders gevangen worden gehouden in het kasteel van de koning van Ierland. Om de burcht binnen te komen verkleedt Yvain zich als een speelman die zijn leeuw op het marktplein kunstjes laat doen. Die wil de kasteelheer ook weleens zien en hij nodigt speelman en leeuw uit op het kasteel. Eenmaal binnen slagen ze er samen in Arthur’s ridders te bevrijden. De leeuw weet wat hem te doen staat zodra Yvain zijn zwaard trekt.
We zien deze kunstenmaker annex hondstrouwe vechtmachine in een andere gedaante als in oktober 1278, in het Noord-Franse Le Hem, een grootschalig toernooi wordt gehouden waarbij sommige deelnemers vermomd gaan als personen uit Arthurromans – Koningin Guinevere, Sir Kay, Lancelot. Ook Yvain is erbij, mét leeuw. Als dit “nobele en hoofse” dier Yvain vergezelt naar de tafel waar de koningin is gezeten, legt het, mak als een lammetje, “heel rustig en kalm zijn grote muil op de tafel”.
In Jacob van Maerlants Der naturen bloeme wordt de edele lion ook als een rustig dier beschreven, maar van liefdevolle interactie met de mens, zoals tussen Yvain en zijn leeuw, wordt geen gewag gemaakt. En dat is nu juist waarom zowel middeleeuwse lezers als deze modern lezer zoveel houden van dit charmante verhaal.
Thea Summerfield
Met dank aan Anneke Summerfield
Afbeelding
Jacob van Maerlant, Der naturen bloeme. Den Haag, KB, Nationale bibliotheek, KA 16, fol. 59r.