Verrassingen
Delen in beeld: Sint-Maartens vrijgevigheid in middeleeuwse afbeeldingen
Misschien wel de meest afgebeelde heilige die we uit de Latijnse Middeleeuwen hebben geërfd. Zo kun je de heilige Martinus van Tours, Sint-Maarten, wel omschrijven. Als mediëvist met een speciale belangstelling voor deze heilige krijg ik elke zomer wel een paar foto’s toegestuurd van allerlei vrienden en familieleden die hun vakantie in een of ander Europees land doorbrengen. Dit jaar nog voegde Bart zelf daar een afbeelding van een prachtig altaarstuk uit de kathedraal van het Spaanse Cuenca aan toe. Dit stuk toont Sint-Maarten zoals we hem overal in Europa op perkament en in houtsnijwerk of gehouwen steen tegenkomen: een vrolijke ridder die zijn zwaard gebruikt om met een gul gebaar zijn behaaglijke mantel in tweeën te snijden en met de naakte bedelaar te delen. De afbeelding van mijn keuze is daarvan een vroegmiddeleeuwse variant. Hier zit de heilige niet hoog te paard, maar is van zijn paard gestegen om oog in oog te staan met de bedelaar. De weldoener buigt zich niet over om de arme verschoppeling te helpen, maar beiden staan op gelijke hoogte, de weldoener en de ontvanger, de helper en de behoeftige. Een ouder beeld dan de traditionele laatmiddeleeuwse verbeelding, dat echter jonger aandoet en misschien meer aansluit bij hedendaagse sociale verhoudingen.
Els Rose
Voor wie meer wil weten
Het wonder van Sint-Maarten. Utrecht een gelukkige stad. Onder redactie van Els Rose. Amsterdam: Amsterdam University Press 2022.
Afbeelding
Tours, Bibliothèque municipale 1018, elfde eeuw, fol. 9v. Foto: BVMM (IRHT-CNRS)